จากข่าวถึงกรณี…คำถาม โรรองส์ บาตส์ มอง ข้าวล้านกล่องใน 10 จังหวัด ที่ได้รับผลกระทบจากการล็อค ดาวส์ จากท่านรองนายกรัฐมนตรีประวิตร วงษ์สุวรรณ สำหรับผู้เดือดร้อนอย่างไร
ต่อกรณีคำถามดังกล่าว วิเคราะห์ตามแนวคิดทฤษฎี โรรองส์ บาตส์ ได้ดังต่อไปนี้
- จากกรณี…… ข้าวล้านกล่องใน 10 จังหวัด ที่ได้รับผลกระทบจากการล็อค ดาวส์ จากท่านรอง
นายกรัฐมนตรีประวิตร วงศ์สุวรรณ สำหรับผู้เดือดร้อน
2. ข้อเท็จจริง….วันที่ 12 ก.ค. พล.อ.ประวิตร วงษ์สุวรรณ รองนายกรัฐมนตรี ในฐานะหัวหน้าพรรคพลังประชารัฐ (พปชร.) เปิดเผยว่า ตามที่ศูนย์บริหารสถานการณ์การแพร่ระบาดของโรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019
(โควิด-19) หรือ ศบค. ได้ประกาศคำสั่งยกระดับมาตรการควบคุมการแพร่ระบาดโควิด-19 กำหนดเขตพื้นที่สถานการณ์เป็นพื้นที่ควบคุมสูงสุดและเข้มงวด 10 จังหวัด ระยะเวลา 2 สัปดาห์ โดยมีผลตั้งแต่วันที่ 12 ก.ค.64 นั้น ตนเองมีความห่วงใยพี่น้องประชาชนที่จะได้รับผลกระทบจากมาตรการดังกล่าว จึงได้มอบหมายให้ ร.อ.ธรรมนัส พรหมเผ่า รมช.เกษตรและสหกรณ์ และเลขาธิการ พปชร. ในฐานะผู้อำนวยการ ศูนย์ประสานงานสถานการณ์ฉุกเฉินสถานการณ์โควิด 19 (ศปฉ.พปชร.) ดำเนินการจัดตั้งโครงการ “ข้าวล้านกล่อง” ขึ้นมา เพื่อนำไปมอบให้ประชาชนในชุมชน ในพื้นที่ควบคุมสูงสุดและเข้มงวด 10 จังหวัด ก่อน เพื่อบรรเทาความเดือดร้อนประชาชน โดยให้เริ่มจากวันนี้เป็นต้นไป
ด้าน ร้อยเอก ธรรมนัส กล่าวว่า ที่ผ่านมา ศูนย์ ศปฉ.พปชร. ได้ดำเนินการช่วยเหลือประชาชนที่ได้รับผลกระทบจากการแพร่ระบาดเชื้อไวรัสโควิด-19 ทั้งในด้านการลดค่าครองชีพโดยการจัดถุงยังชีพ เพื่อแจกจ่ายให้ครอบคลุมในพื้นที่ต่างๆ อย่างต่อเนื่องอยู่แล้ว ภายใต้การประสานงานของศูนย์ประสานงานพรรคในพื้นที่ดังกล่าว นอกจากนี้ หากประชาชนที่ได้รับความเดือดร้อน สามารถแจ้งความประสงค์มาที่ ศปฉ.พปชร. ผ่านสายด่วน Call Center 02-939-1111 จำนวน 30 คู่สาย หรือ Inbox มาในเพจ Facebook ของพรรคได้ที่ https://www.facebook.com/PPRPThailand/ ซึ่งทางพรรค พร้อมดำเนินการช่วยเหลือต่อไป
จากข้อเท็จจริงดังกล่าว…..วิเคราะห์ตามแนวคิดทฤษฎี ของ Roland Barthes (โรรองส์ บาตส์)
ซึ่งได้กล่าวถึง ที่เกี่ยวข้องกับความหมายของสัญญะ 2 ระดับ ได้แก่
1) Denotation เป็นระดับความหมายตรง ที่ถูกสร้างขั้นมาอย่างเป็นภววิสัย (objective) เป็นความหมายที่ผู้ใช้เข้าใจตามตัวอักษร และเป็นที่ยอมรับโดยทั่วไปตามข้อตกลงที่กำหนดขึ้นมา
2) Connotation เป็นระดับดับความหมายแฝง ที่เกิดขึ้นจากการตีความโดยโดยอัตวิสัย (Subjective)ขึ้นอยู่กับตัวบุคคลจากประสบการณ์ต่าง ๆ ที่ได้ประสบมาในชีวิตหรือบริบททางสังคมวัฒนธรรมหนึ่ง
จากผลงานที่ชื่อว่า “มายาคติ”( Mythologies) Barthes ได้นำเสนอความคิดเรื่องมายาคติ (Myth) ซึ่ง
ได้นิยามว่า หมายถึง การสื่อความหมายด้วยคติความเชื่อทางวัฒนธรรมซึ่งถูกกลบเกลื่อนให้เป็นที่รับรู้เสมือนว่าเป็นธรรมชาติ Barthes เห็นว่า สิ่งต่าง ๆ ที่อยู่รอบตัวเราในสังคมนั้นล้วนเป็นสัญญะ มีระบบวัฒนธรรม เป็นรหัสหรือกฎเกณฑ์ในการสร้างความหมายของสัญญะ
แต่ด้วยความเคยชินหรือการอำพรางของวัฒนธรรม เราจึงมองข้ามหรือมองไม่เห็นความหมาย
ในระดับสรรพสิ่งต่าง ๆ มีฐานะเป็นสัญญะหรือถูกทำให้กลายเป็นสัญญะ และมีบทบาทหน้าที่ในเชิงสัญญะ
(sign-function) ไปมองเห็น ความหมายของสรรพสิ่งน้ันเป็นเรื่องของธรรมชาติธรรมดาหรือเป็นเพียงสิ่งของ
เพื่อการใช้สอย เท่านั้น
Barthes เรียกกระบวนการในการเปลี่ยนแปลง ลดทอน ปกปิด อำพราง บิดเบือนฐานะ การเป็นสัญญะของสรรพสิ่งในสังคมใหก้ลายเป็นเรื่องของธรรมชาติเป็นสิ่งปกติธรรมดา หรือเป็น สิ่งที่มีบทบาท/หน้าที่ในเชิงใช้สอยแคบ ๆ ในสังคมว่า “กระบวนการสร้างมายาคติ” และเรียกสิ่งที่เป็นผลลัพธ์หรือผลผลิตของกระบวนการนั้นว่า “มายาคติ” (myth/alibi/doxa) หรือความคิด/ความเชื่อ ที่คนส่วนใหญ่ในสังคมยอมรับโดยไม่ตั้งคำถามและเป็นความคิดความเชื่อที่สอดรับกับระบบอำนาจที่ดำรงอยู่ในสังคมในขณะนั้น
จากนิยามของ Barthes “มายาคติ” (Myth) ว่าเป็น วิธีคิด ความเชื่อ ค่านิยม อุดมการณ์ และวิธีการสื่อความหมายทางวัฒนธรรม ของแต่ละสังคม ที่มีต่อเรื่องใดเรื่องหนึ่ง… แต่กรณี…ข้าวล้านกล่อง
ใน 10 จังหวัด ที่ได้รับผลกระทบจากการล็อค ดาวส์ จากท่านรองนายกรัฐมนตรีประวิตร วงษ์สุวรรณ
สำหรับผู้เดือดร้อนนั้น
– หากวิเคราะห์ในมุมมอง Denotation ที่เป็นระดับความหมายตรง ที่ถูกสร้างขั้นมาอย่างเป็นภววิสัย (objective) เป็นความหมายที่ผู้ใช้เข้าใจตามตัวอักษร และเป็นที่ยอมรับโดยทั่วไปตามข้อตกลงที่กำหนดขึ้นมา……. ทำให้เห็นเสมือนประหนึ่งว่า พลเอกประวิตร วงษ์สุวรรณ เป็นผู้ใหญ่ใจดี มีจิตใจเมตตา มีอุดมการณ์ บำบัดทุกข์บำรุงสุข เกื้อกูลต่อประชาชนในฐานะที่ตนเป็นกลุ่มชนระดับผู้นำของประเทศ
– หากวิเคราะห์ในมุมมอง Connotation ที่เป็นระดับดับความหมายแฝง อันเกิดขึ้นจากการตีความโดยโดยอัตวิสัย (Subjective) ขึ้นอยู่กับตัวบุคคลจากประสบการณ์ต่าง ๆ ที่ได้ประสบมาในชีวิตหรือบริบททางสังคมวัฒนธรรมหนึ่ง…..โดยสถานะตัวบุคคล….พลเอกประวิตร วงษ์สุวรรณ์ ในฐานะนักการเมือง เป็นรองนายกรัฐมนตรี เป็นหัวหน้าพรรคพลังประชารัฐ ที่เป็นพรรคได้อำนาจโดยก่อกำเนิดเกิดขึ้นมาเป็นรัฐบาลปัจจุบัน ที่สืบทอดอำนาจมาจาก คสช. บริหารประเทศภายใต้รัฐธรรมนูญ 2560 มีบทบัญญัติให้ปฏิรูปประเทศทุกด้าน ทั้งการเมือง การบริหารราชการแผ่นดิน และกระบวนการยุติธรรม (รวมทั้งตำรวจ) ให้เห็นเป็นรูปเป็นร่างภายใน 1 ปี หลังประกาศใช้รัฐธรรมนูญบัดนี้ผ่านมาแล้วกว่า 4 ปี ส่วนใหญ่มีแต่พิธีกรรมนายกรัฐมนตรีชอบบริหารประเทศด้วยการประกาศเป็น “วาระแห่งชาติ” แต่ยังไม่มีปฏิรูปอะไรที่เป็นรูปธรรม เมื่อเร็ว ๆ นี้ก็ประกาศ “วาระแห่งชาติ” ว่าด้วยการปราบปรามการทุจริต และการเร่งรัดวัคซีนป้องกันโควิด-19 ให้ประชาชน แต่วัคซีนกลับกลายเป็นปัญหา ทั้งด้านความล่าช้า ไม่เพียงพอทั้งคุณภาพปริมาณ แม้แต่ความโปร่งใส
เป็นรัฐบาลที่ไม่เคยพูดถึงการปฏิรูปการเมือง ที่ประชาชนมีส่วนร่วม เป็นการปกครองของประชาชน
โดยประชาชน และเพื่อประชาชน นายกรัฐมนตรีเคยพูดถึงการบริหารประเทศ ตามหลักธรรมาภิบาล แต่ไม่เป็นจริงในภาคปฏิบัติ กฎหมายที่รัฐบาลชอบที่สุดไม่ใช่รัฐธรรมนูญ แต่คือ พ.ร.ก.ฉุกเฉิน ที่ทำให้นายกรัฐมนตรี
กุมอำนาจเบ็ดเสร็จ แต่ไม่สำเร็จในเชิงบริหาร
จากวิกฤติต่าง ๆ ที่รุมเร้า พร้อมกับเสียงวิพากษ์วิจารณ์จากทุกสารทิศ ว่ารัฐบาลไร้ความสามารถ และล้มเหลวในการแก้ไขและเตือนว่าประเทศกำลังจะกลายเป็น “รัฐที่ล้มเหลว” พัฒนาการในเชิงบริหารของทีม ศบค.
ที่รัฐจัดตั้งขึ้นและรวมศูนย์อำนาจไว้ ก็ชักช้ากว่าพัฒนาการลุกลามเชื้อไวรัสมรณะ แบบที่ผู้นำประกาศปิดแคมป์คนงานก่อสร้าง โดยไม่มีการบล็อก กักบริเวณกลุ่มเสี่ยงไม่ให้ออกนอกพื้นที่ให้ดีก่อนในภาวะหมอใหญ่โรงพยาบาลหลัก รามา ศิริราช จุฬาฯ ส่งสัญญาณคนไข้ล้นมือรับไม่ไหว การบริหารจัดการสงครามโควิด ใกล้หมดสภาพ
ฝีมือและมันสมองเชิงบริหารของทีม 3 ป. (พลเอกประวิตร วงษ์สุวรรณ์ เป็นรองนายกรัฐมนตรี เป็นหัวหน้าพรรคพลังประชารัฐ ที่เป็นพรรคจัดตั้งรัฐบาล เป็น ป.หนึ่งในสาม ป.ที่ถูกกล่าวขาน) ฝ่ายเกมคุมอำนาจ ผลงานการบริหารกลียุค โรคระบาด ก่อเกิดสถานการณ์ประเทศไทยแซงมหาอำนาจโลก จากตัวเลขติดเชื้อสะสมสูงกว่าจีนแผ่นดินใหญ่ ล่าสุดอัตราคนติดเชื้อเทียบกับประชากรก็สูงกว่าประเทศอินเดียเคลียร์โจทย์ยากไม่ออก
นั่นไม่ต้องพูดถึงการประคองเศรษฐกิจปากเหวที่นักลงทุนเก็บกระเป๋าหนี เงื่อนไขสถานการณ์โควิดล้อมเมือง
ตึงเครียด บรรยากาศซีเรียส แบบที่ผู้นำมุกแป้ก โชว์ตลก(นะจ๊ะ)ผิดคิว โดนด่าหัวเราะ ในท่ามกลางคราบน้ำตาประชาชน
ล๊อคดาวน์ ได้ไม่กี่วัน….ก็แสดง Power ดำเนินการจัดตั้งโครงการ “ข้าวล้านกล่อง” ขึ้นมา เพื่อนำไปมอบให้ประชาชนในชุมชน ในพื้นที่ควบคุมสูงสุดและเข้มงวด 10 จังหวัด ก่อน เพื่อบรรเทาความเดือดร้อนประชาชน“ข้าวล้านกล่อง” โครงการช่วยเหลือบรรเทาความเดือดร้อนประชาชน ในสถานการณ์โควิด-19
ของพรรคพลังประชารัฐ เป็นข่าวในสื่อออนไลน์ตอนบ่ายวันที่ 12 ก.ค.2564 หลังแกนนำพรรคหายเงียบกันพักใหญ่…..
ปรากฎการณ์ดังกล่าวเป็นเพียงแค่เปิดพื้นที่เสนอชุดความคิดในการรับมือมหาวิกฤติโควิด การดังกล่าว คาดว่าจะสงผลดี เรียกคะแนนนิยมกลับคืนได้บ้าง แต่เป็นตาลปัดกลับด้าน….กลายเป็นเดลต้าอาละวาด วัคซีนอยู่ไหน “ประวิตร” ในสถานการณ์ตั้งรับ ทำได้เพียงบรรเทาทุกข์ “ข้าวล้านกล่อง” ประเด็นที่โลกออนไลน์รวมถึงประชาชนต่างพูดถึงกันเป็นอย่างมากหลังจาก “บิ๊กป้อม” พล.อ.ประวิตร วงษ์สุวรรณ รองนายกรัฐมนตรี ในฐานะหัวหน้าพรรคพลังประชารัฐ (พปชร.) ได้เริ่มโครงการ “ข้าวล้านกล่อง” เตรียมยกทีม “พลังประชารัฐ” มอบข้าวกล่อง เพื่อบรรเทาความเดือดร้อนประชาชนใน พื้นที่ควบคุมสูงสุดและเข้มงวด 10 จังหวัด(โดยให้เริ่มจากวันที่ 12 ก.ค.64 เป็นต้นไป) ซึ่งแน่อนว่าผู้คนทั้งหลายต่างออกมาแสดงความคิดเห็นในประเด็น”ข้าวล้านกล่อง” แจก 10 จังหวัดแดงเข้ม บรรเทาความเดือดร้อน
โดยระบุข้อความว่า… ขอเป็น วัคซีนดีๆ แทนได้ไหมครับ วัคซีนที่ดีคือ วัคซีนที่มีประสิทธิภาพสูง ไม่ใช่แค่วัคซีนที่ได้เร็ว นะครับ การทำบุญการบริจาคเป็นสิ่งที่ดีครับ แต่หากคิดเพียงทำบุญบริจาค โดยไม่คิดแก้ปัญหาเชิงโครงสร้างจริง ๆ มันจะไม่ต่างจาก”การสำเร็จความใคร่ ทางศีลธรรม” เลยครับ
กรณี ข้าวล้านกล่องใน 10 จังหวัด ที่ได้รับผลกระทบจากการล็อค ดาวส์ จากท่านรองนายกรัฐมนตรีประวิตร วงศ์สุวรรณ สำหรับผู้เดือดร้อนนั้น เมื่อวิเคราะห์วิเคราะห์จากแนวคิดเรื่อง ทฤษฎีหลังสมัยใหม่ หรือ Postmodernism โดยวิเคราะห์ให้เห็นถึงอิทธิพลของการใช้สัญญะ (Sign) ต่าง ๆ ที่แฝงอยู่ในแทบจะทุกสิ่งรอบตัวเรา เป็น วิธีคิด ความเชื่อ ค่านิยม อุดมการณ์ และวิธีการสื่อความหมายทางวัฒนธรรม ให้กลายมาเป็น
เบ้าหลอมพฤติกรรมและวิธีคิดของโดยที่ไม่รู้ตัว จนเรารู้สึกว่าสิ่งที่สัญญะเหล่านี้ชักจูงเรา ใช้เราเป็นร่างทรงของมันนั้นกลายเป็น ‘ความปกติ’ ของสังคมไป และความปกติที่เกิดจากการโดนสัญญะชักจูงไปนี้เอง คือสิ่งที่ Barthes เรียกว่า ‘มายาคติ’ นั่นเอง
การนำแนวคิดมายาคติมาวิเคราะห์อาจทำให้เห็นระบบความคิดความเชื่อที่ผู้คนมีต่อความเป็นจริงในโลกและเป็นกุญแจสำคัญสำหรับไขปัญหาที่ว่า ความเป็นจริงในสังคม แม้ว่าเรื่องราวที่ปรากฏในข่าวจะมีความสมจริงตามที่เคยได้ยินได้ฟังมาก่อนแล้ว และมีคติความเชื่อรองรับความเป็นไปได้ แต่องค์ประกอบบางอย่างในเรื่องก็ไม่สามารถอธิบายได้หมดทุกกรณี และสิ่งที่สำคัญได้กลับมาหาคติความเชื่อที่ไหลเวียนในสังคมไทย.. พฤติกรรมส่อเจตนา…ทำเห็นให้ว่า “มีพฤติกรรมหลายอย่างในรัฐบาล ที่ไม่สามารถเชื่อถือได้อีกต่อไป”
โดยที่กลไกการทำงาน “ที่ควรจะเป็น” ของหน่วยต่าง ๆ ในสังคมที่มันกำหนดกรอบและสร้างวิธีคิดให้กับเรา ก่อนที่เราจะมีโอกาสได้จินตนาการหรือตกผลึกทางความคิดของตัวเองเสียอีก เราถูกสอนให้เป็นสมาชิกของสังคม และเข้าเป็นสมาชิกของสังคมและระเบียบโลก ตั้งแต่ก่อนที่เราจะรู้ตัวว่าตัวเองเป็นส่วนหนึ่งที่ว่าไปภายใต้อำนาจของโครงสร้าง คำชักจูงของสัญญะอยู่ว่า “อะไรคือสิ่งที่มนุษย์ควรจะเป็น”
กรณีข้าวล้านกล่องที่ควรจะเป็น ความต้องการอย่างเร่งด่วนของประชาชนไทยในเวลานี้คือ วัคซีนป้องกันโควิดยี่ห้อดี ๆ มีมาตรฐาน ปีที่แล้ว คนไทยจำนวนหนึ่งอาจไม่สนใจเรื่องการเข้ารับการฉีดวัคซีนโควิดมากนัก แต่นาทีนี้ ผู้ป่วยติดเชื้อโควิดล้นโรงพยาบาลและมีผู้เสียชีวิตทุกวัน ส.ส.พรรคร่วมรัฐบาล ไม่ว่าพลังประชารัฐ,ภูมิใจไทย และประชาธิปัตย์ ต่างก็เจอคำถามจากชาวบ้าน “เมื่อไหร่จะได้ฉีดวัคซีน?” มิใช่ข้าวล้านกล่อง…..เพราะโดยสภาพความเสียหายหนักจากโรคระบาด ผู้นำมีอำนาจแต่ไร้ศรัทธาจากประชาชน รัฐบาลหมดเครดิต ขาดความเชื่อมั่นในการนำประเทศฝ่าวิกฤติ ทำอะไรก็ผิดในสายตาสังคม บริหารโควิดผิดพลาด เลินเล่อ ทำคนเสียชีวิตจากวิกฤติโควิดจำนวนมาก
เรื่องมายาคติ ที่บ่งชี้หรือแสดงให้เห็นในสังคม ในความสลับซับซ้อนและการสร้างความจริง ความน่าเชื่อถือและสิทธิในการดำรงอยู่ของมัน มายาคติ จึงเป็นผลผลิตลำดับที่สองที่เกิดขึ้นจากสัญญะก่อนหน้านั้น โดย โรล็องด์ บาร์ตส์ (Roland Barthes) ได้จัดวางแนวคิดสำคัญ ๆ เอาไว้ ซึ่งผูกโยงกันเข้าเป็นคำจำกัดความที่เรียกว่า “มายาคติ” ได้แก่ วัฒนธรรม ธรรมชาติและการเสกสรรปั้นแต่ง
ดังนั้น…..ข้าวล้านกล่อง ในมุมมายาคติ (Myth) จึงหมายถึง การสื่อความหมายด้วยคติความเชื่อทางวัฒนธรรมซึ่งถูกกลบเกลื่อนให้เป็นที่รับรู้เสมือนว่าเป็นธรรมชาติ
3. จากที่กล่าวมาตามลำดับข้างต้น จึงประมวลสรุปได้ว่า….มายาคติของ Barthes เป็นการวิเคราะห์ความหมายที่ได้เข้าไปพัวพันกับอำนาจ (Power) ของสถาบันต่างๆ ในสังคม กรณี…ข่าวล้านกล่อง….โดยมองว่าจากสถาบัน(การเมือง)ที่มีอำนาจจะสามารถสร้างความหมายและอุดมการณ์ จากสิ่งที่เป็นความหมายโดยตรง (Denotation) ให้กลายเป็นความหมายโดยนัย (Connotation) และทำความหมายโดยนัย (Connotation) ให้กลายเป็นความหมายโดยตรง (Denotation) อีกครั้งผ่านวาทะ ซึ่งจะถูกเพิ่มความหมายจาก สถาบันที่มีอำนาจขึ้นไปเป็นชั้นๆ (Upgrade) อย่างไม่ทันสังเกต
หัวใจหลักที่ บาร์ตส์ (Barthes) บอกว่า ‘ความปกติ’ ของสังคมเกิดจากการโดนสัญญะที่แฝงอยู่
ในสิ่งต่าง ๆ รอบตัวชักจูงไป คือสิ่งที่บาร์ตส์เรียกว่า ‘มายาคติ’และให้ความสนใจศึกษาสิ่งที่เรียกว่า มายาคติอันเป็นความหมายที่คุ้นชินเพราะสถาบันที่มีอำนาจ (Power) จะสามารถสร้างความหมายที่แฝงเร้นให้ดูเป็นเรื่องธรรมดา ให้ดูไร้เดียงสา เสมือนว่าไม่มีความหมายและอุดมการณ์ใดแฝงเร้น ซึ่งจะใช้อำนาจผ่านการวิธีการสร้างวาทะต่าง ๆ อาทิ การเล่าเรื่อง การให้นิยาม การให้คุณค่า การสร้างข้อเท็จจริง เป็นต้น เพราะถ้ามี Power ก็สามารถ Upgrade Connotative Meaning ของบางคนให้กลายเป็น Denotative Meaning ได้ Denotative Meaning คือความหมายที่ทุกคนยอมรับกันแต่ละคนก็จะมีหลายๆ Connotative Meaning แต่ถ้าใครที่มีอำนาจมากกว่าก็สามารถจะย้าย Connotative Meaning ขึ้นไปเป็น Denotative Meaning ได้ เช่น Lock ความหมายของ Connotative บางอย่างเอาไว้เป็น Code เช่น ยิว คนส่วนใหญ่ไม่ได้ใช้ในความหมายของความเป็นคนหน้าเลือดแต่หมายถึง คนงก เหมือนเวลาใช้คอมพิวเตอร์เวลาจะสั่ง print เปิดเครื่องมาจะขึ้นเลยว่า All หรือ Current page คือ lock ไว้แล้ว การให้ความหมายก็เหมือนกัน คำบางคำจะถูก lock ความหมายไว้แล้ว และเราก็ไม่รู้จะไปแก้ไขอย่างไร